Jeep Wrangler, protoplasta wszystkich terenówek?

Żaden inny samochód terenowy nie kojarzy się bardziej z wojskiem i polem bitwy. Surowa bryła nadwozia, kanciaste kształty, wyeksponowane poszerzenia nadkoli od razu wskazują jego przeznaczenie. Wrangler pozostaje ponadczasowy i mimo wielu zmian nadal bez problemu znajdziemy cechy wspólne z pierwszym modelem. Czy najbardziej rozpoznawalna terenówka świata może być codziennym towarzyszem leśnika?

Trochę historii i danych technicznych.

W czerwcu 1940 roku armia amerykańska ogłosiła przetarg na „lekki pojazd rozpoznawczy”. Po jego rozstrzygnięciu w marcu 1941 roku ogłoszono kolejny etap polegający na wyprodukowaniu po 1500 szt., do którego zakwalifikowano trzy pojazdy: Bantam Model 40 BRC, Ford GP Pygmy i Willys Quad. Po przeprowadzeniu ciężkich testów polowych przeprowadzonych przez specjalistów armii dokonano ostatecznej weryfikacji, w wyniku której podstawowym pojazdem amerykańskich sił zbrojnych został Willys. Po serii kolejnych modyfikacji Willys Quad ewoluował w Willysa MA, a następnie w Willysa MB. Dla wszystkich użytkowników pojazd ten był znany jako „Jeep”, mówi się, że nazwa ta powstała z potocznej wymowy głosek ‘GP’ (Dżi-Pi) pochodzącej od wojskowego skrótu słów ‘General Purpose’. Na potrzeby rynku wojskowego Willys-Overland wyprodukował blisko 370 tys. szt. tych surowych i niesamowicie sprawnych pojazdów, a Ford na licencji – około 277 tys. szt. Świadczy to o niesamowitym potencjale gospodarki amerykańskiej. Pierwszy ‘cywilny’ Jeep CJ-2A powstał już w roku 1945. Według założeń Willysa był to pojazd stworzony dla rolników i budowlańców. Auto otrzymało m.in. otwieraną klapę tylną, koło zapasowe umocowane na burcie nadwozia, większe i mocniejsze reflektory i zewnętrzny korek wlewu paliwa. Po czterech latach pojawiła się kolejna niewiele zmieniona (nowy silnik) wersja CJ-3A. W roku 1953 zadebiutował CJ-3B z podwyższoną maską silnika i wyższym grillem chłodnicy skrywającymi nowy, czterocylindrowy silnik górnozaworowy „Hurricane”. W roku 1953 firmę Willys-Overland przejął Henry J. Kaiser. W roku 1955 zaprezentowano model CJ-5 o zaokrąglonych błotnikach przednich, wydłużonym rozstawie osi i dłuższym nadwoziu. Dzięki równoległym modyfikacjom silnika, obu osi i zastosowaniu nowych skrzyń biegów stał się on pożądanym obiektem dla coraz szerszej rzeszy klientów zainteresowanych pojazdami terenowymi. W 1970 roku Kaiser Company został przejęty przez American Motors Corporation (AMC). W czasach AMC pojazdy Jeep otrzymały mocne silniki V8, modyfikowane modele CJ-5 i CJ-6 otrzymały mocniejsze mosty napędowe i sprawniejsze hamulce, dodatkowo zwiększono rozstaw kół. W roku 1976 AMC zaprezentował model CJ-7 z ponownie zwiększonym rozstawem osi oraz tłoczonym w plastiku hard-topem i pełnymi stalowymi drzwiami. Debiutujący w roku 1981 Jeep Scrambler różnił się od CJ-7 głównie rozstawem osi i potocznie nazywano go CJ-8. W 1983 roku po raz pierwszy pojawił się Wrangler będący kontynuacja tradycyjnego wyglądu połączonego z zmianami wpływającymi na „ucywilizowanie” auta. Jeep Wrangler TJ/YJ produkowany w latach 1986-2006 jest tematem dzisiejszego materiału.

Nadwozie i wnętrze auta.

Nadwozie niewiele odbiega od poprzednika, długa maska, zaokrąglone błotniki przednie, prawie pionowa szyba przednia, pudełkowaty tył i charakterystyczne poszerzenia nadkoli skrywające koła. Całkowitym novum było zastosowanie w TJ prostokątnych przednich reflektorów, po głośnej krytyce kolejna generacja YJ powróciła w 1996 roku do klasycznych. Przy niespełna czterometrowej długości i długiej masce w środku wygospodarowano dwa wygodne przednie fotele i małą tylną ławkę, za którą schowano niezbyt duży bagażnik. Wchodzenie na tylną ławkę jest nieco utrudnione, zasiadający tam pasażerowie nie mają zbyt wygodnej pozycji i wiele miejsca na szerokość… Auto było dostępne z zdejmowanym hard topem lub szybko składanym brezentowym dachem umożliwiającym jazdę autem typu cabrio. YJ posiada prostą deskę rozdzielczą z wieloma wskaźnikami informującymi o pracy głównych mechanizmów, symboliczny schowek i staromodną suwakową regulację przewietrzania i ogrzewania auta. Duża kierownica, dumnie sterczące dźwignie skrzyni biegów i reduktora przypominają jego spartańskie korzenie. W tym wnętrzu zawsze coś będzie trzeszczeć, wiatr szumieć a całość nie należy do szczytów ergonomii i wzorca doskonałości spasowania poszczególnych elementów. Debiutujący kilka lat później TJ miał znacznie bardziej ucywilizowane wnętrze, zegary zawędrowały za kierownicę, na środku pojawiła się sporych rozmiarów konsola, schowek doczekał się zamknięcia, choć pozostawiono suwakowe sterowanie nawiewami. Jakość użytych materiałów i ich spasowanie poprawiło się znacząco. Przy praktycznie niezmienionych wymiarach zewnętrznych ilość miejsca w środku pozostała bez zmian. Dzięki zastosowanym rozwiązaniom w wnętrzu zrobiło się odczuwalnie ciszej. Tabela przedstawia poszczególne wymiary auta :

Wymiary/dane techniczne	YJ	TJ
długość [mm]	3859	3883
wysokość [mm]	1735	1782
szerokość [mm]	1676	1693
rozstaw osi [mm]	2373	2373
prześwit	205	205
liczba miejsc	4	4
pojemność bagażnika [l]	254	252

Silniki i przeniesienie napędu.

Posiadacze Jeepów twierdzą, że jeśli kupować Wranglera YJ/TJ, to tylko z silnikiem rzędowym 4,0 (6 cylindrów). W porównaniu do czterocylindrowego 2.4 lub 2.5 jest on znacznie mocniejszy i sprawniejszy w terenowych warunkach, a o dziwo zużycie paliwa (lub LPG) nie jest o wiele wyższe. Plusem jest to, że silnik 4.0 przez wszystkie lata produkcji był praktycznie nie zmieniany (różnice w zasilaniu paliwem skutkowały różną mocą), natomiast stary, 2,5-litrowy silnik AMC w 2003 r. zastąpił nowocześniejszy silnik Chryslera o nieznacznie mniejszej pojemności i wyższej mocy. Silnik 4,2 l występował na początku produkcji i była to stosunkowo stara jednostka. Silniki dobrze znoszą zasilanie LPG, mniejsze miewają problemy z pompą cieczy chłodzącej, większy miewa problemy z alternatorem, z czasem potrafi pękać kolektor wydechowy lub ubywać płyn chłodzący. Dzięki klasycznej konstrukcji są stosunkowo odporne na przegrzanie i lubią spożywać spore ilości benzyny. W układzie przeniesienia napędu znajdziemy zarówno skrzynie automatyczne, jaki i manualne. Napęd przekazywany jest na obie osie z wykorzystaniem reduktora. Spotkamy tu kilka typów reduktorów, w tym limitowane wersje Rubicon z wysokim przełożeniem redukcyjnym 4:1. O ile mniejsze silniki nie generują uszkodzeń układu przeniesienia napędu, o tyle silnik 4,0 szczególnie w połączeniu z większymi kołami potrafi nieco „namieszać”…. Trzeba liczyć się z uszkodzeniami przegubów napędowych, półosi, przekładni w mostach napędowych (dotyczy głównie wersji DANA 30/35), mechanizmu dołączania napędu przedniej osi. Czasami zdarzają się pęknięcia obudowy przekładni redukcyjnej. Mało trwałe są łożyska w piastach kół, automatyczna skrzynia biegów potrafi zassać wodę poprzez układ odpowietrzający podczas przepraw wodnych. Regularne przeglądy i okresowe smarowanie przewidzianych punktów podwozia pozawala jednak na dłuższe bezawaryjne użytkowanie auta. W tabeli podane są parametry podstawowych wersji silnikowych, nadmienić należy, iż nie oferowano silnika diesla.

rodzaj zasilania	pojemność	moc [KM] / przy obr/min	mom. obr. [Nm]/przy obr/min	prędkość [km/h]	0-100km/h [s]
silniki benzynowe YJ	2,5	121/5400	190/2900	150	14,8
	4,0	185/4750	290/3950	170	10,9
	4,2	114/3000	285/2000	140	14,0
silniki benzynowe TJ	2,4 16V	147/5200	224/4000	155	13
	2,5	121/5400	190/2900	150	14,8
	4,0	185/4750	301/3500	170	9,1
	4,0	193/4600	318/3200	170	9,1

Zawieszenie, hamulce

W obydwu modelach nadwozie oparte jest na ramie. Zawieszenie w YJ wykorzystuje stare, poczciwe resory wykorzystujące amortyzatory kolumnowe. Następca (TJ) posiadał zamontowane w miejsce resorów sprężyny śrubowe i wahacze pchane (4 szt) z przodu oraz wleczone z tyłu. Całość uzupełniona jest stabilizatorami i drążkami Panharda. W terenie pozwala to na uzyskanie godziwych wykrzyży, na asfalcie brakuje nieco komfortu. Przednie wahacze potrafią ulegać uszkodzeniu podczas agresywnej jazdy terenowej. Układ hamulcowy wykorzystuje tarcze wentylowane z przodu i bębny z tyłu, dzięki niskiej masie auta sprawnie radzi sobie z zatrzymaniem. Trwałość hamulców jest satysfakcjonująca, nieco gorzej jest z końcówkami drążków kierowniczych…

Wady i zalety.

Zalety:

+ klasyczny wygląd,

+ rozpoznawalność marki,

+ dostępność części,

+ udany silnik 4,0,

+ wysoka sprawność terenowa,

+ łatwość modyfikacji – dostępność zestawów tuningowych,

+ cena zależna od stanu, nie od wieku auta.

Wady:

– uszkodzenia mostów napędowych wynikające z intensywnej eksploatacji w terenie,

– korozja płyty podłogowej,

– zapiekające się tłoczki hamulcowe,

– uszkodzenia półosi i mechanizmów różnicowych w samochodach z mostami DANA30/35,

– nieszczelne podszybie,

– paliwożerność,

– mało przestrzeni w tylnej części auta,

– delikatne przednie wahacze,

– niski komfort jazdy poza terenem.

Podsumowanie

Wrangler jest rzadko spotykany wśród leśnych pracowników terenowych, wpływ na to ma zapewne zarówno cena zadbanego egzemplarza jak i spalanie. Sprawny egzemplarz bez problemu poradzi sobie w pracy leśnika, wskazany byłby model z hard topem, który lepiej sprawdza się zimą i zabezpiecza umieszczone w wnętrzu przedmioty. Teoretycznie do jazdy po lesie wystarczą mniejsze silniki, ale długowieczność większego przemawia za nim. Na niewielką ilość Jeepów w lesie wpływ ma również fakt, że w sumie oferuje on tyle samo miejsca, co Vitara 3D a jest od niej droższy zarówno w zakupie jak i eksploatacji. Wrangler użytkowany w warunkach leśnych przy wykorzystaniu kół o fabrycznym rozmiarze nie będzie generować nadmiernych awarii, dla chcących uczestniczyć w rajdach przygotowana jest imponująca oferta zestawów do modyfikacji praktycznie każdego elementu…. Ze względu na komfort jazdy wskazany jest TJ z zawieszeniem na sprężynach.

Pozdrawiam terenowo.

Seba 4×4